Pengenalan
Jurnal ini membincangkan berkenaan dengan proses tranformasi desa melalui perbandaran dan perindustrian yang berlaku di Koridor Kemaman-Dungun, Terengganu. Koridor ini terletak di pesisir pantai di antara Chukai, Kemaman di selatan dan Bandar Dungun di utara dengan tumpuan perubahan yang khusus di Paka dan Kerteh.
Koridor ini boleh dianggap sebagai kawasan pembangunan orang melayu kerana majoriti penduduk di kawasan ini adalah golongan melayu yang menjalankan aktiviti ekonomi dan tinggal di petempatan tradisional sebelum penemuan petroleum dan gas asli. Selepas penemuan gas asli di kawasan Koridor tersebut sekitar tahun 1970-an pelbagai perubahan telah berlaku dalam aspek pembangunan, struktur ekonomi dan sosial masyarakat.
Pengalaman dan Proses Perindustrian di Koridor Kemaman – Dungun
Kawasan pesisir pantai yang menganjur dari Chukai, Kemaman, di selatan ke Dungun di utara adalah koridor pembangunan yang mengalami perubahan yang pesat sehingga sekarang. Ketika zaman penjajahan Inggeris, petempatan di Kuala Dungun, Chukai, Paka, Kemasik, Kerteh dan Kijal tidak banyak menjalankan aktiviti ekonomi khususnya melibatkan pemodal Eropah berbanding di kawasan pantai barat. Majoriti penduduk di koridor ini adalah orang Melayu dan menjalankan aktiviti menangkap ikan, bertani dan juga berniaga kecil-kecilan.
Corak dan kehidupan dan system petempatan mereka tidak banyak berubah sehingga Negara mencapai kemerdekaan. Pada 1980-an, kawasan di Kemaman- Dungun mengalami perubahan yang pesat kerana sumber Petroleum dikeluarkan secara komersial dan menjadi teras pertumbuhan ekonomi, perkembangan Bandar dan pembandaran yang pesat.
Koridor Kemaman-Dungun sedang mengalami proses perindustrian dan pembangunan yang pesat, selain dari aspek landskap fizikal, landskap budaya di kawasan tersebut juga mengalami perubahan. Perubahan guna tanah yang berlaku daripada tanah pertanian dan belukar kepada tanah untuk membina bangunan yang menempatkan aktiviti ekonomi serta rumah kediaman dapat dilihat sejak sekitar tahun 1980-an.
Proses perindustrian di Koridor ini bermula di kawasan Chukai, Kemaman yang melibatkan industri ringan dan bersaiz serdahana termasukalah elektrik dan elektronik, perabut, papan dan veneer, kabel dan keluli. Manakala itu, di Telok Kalong dan Kerteh pula menjalankan industri yang berasaskan bahan kimia, petroleum dan gas dan turut melibatkan pemodal swasta dan pelabur asing. Selain itu, di Dungun pula kemajuan ekonomi di kawasan tersebut bergantung kepada perkembangan perindustrian yang berlaku di sempadan Kerteh khususnya di Paka yang menempatkan logi janakuasa elektrik dan terdapat industri petrokimia di kawasan tersebut.
Dengan adanya kemudahan asas, bekalan sumber alam yang banyak, aktiviti pembuatan dan perkhidmatan, hubungan telekomunikasi, bekalan air dan elektrik, serta kemudahan pelabuhan yang moden membolehkan pelbagai aktiviti ekonomi dan perindustrian di Koridor Kemaman-Dungun dijalankan. Oleh itu, kepesatan dan kemajuan yang dicapai melalui aktiviti perindustrian dan perkhidmatan di Koridor Kemaman-Dungun dapat dilihat bermula pada tahun 1998 hingga tahun 2000, iaitu sebanyak 79 projek perindustrian telah diluluskan oleh kerajaan Terengganu yang melibatkan modal sebanyak RM 13.2 bilion dan 60 peratus adalah untuk projek di koridor ini.
Manakala itu, modal ini dalam bentuk Pelaburan Langsung Asing dalam sektor petro kimia, elektrik dan elektronik. Usaha kerajaan ini dilihat memberi kesan positif kepada pembangunan di kawasan itu kerana melalui pencapaian KDNK di daerah Kemaman iaitu RM3.916 bilion dan di Dungun pula RM1.034 bilion.
Kesan ekonomi dan sosial
Proses pembangunan dan perindustrian yang berlaku di Koridor Kemaman-Dungun memberi pelbagai kesan kepada masyarakat dalam aspek sosial dan ekonomi yang dilihat lebih positif. Melalui proses perbandaran, pertambahan penduduk yang pesat berlaku di sekitar kawasan yang menjadi tumpuan perindustrian begitu juga dengan kawasan yang baru dimajukan dan kawasan desa di sekitar Bandar kecil. Keadaan ini disebabkan wujudnya kemudahan fizikal yang baik seperti kemudahan asas, hubungan jalan raya, bangunan, air dan elektrik yang baik.
Selain itu, peranan dan fungsi bandar daripada tradisional iaitu sebagai pusat pengumpulan dan pemasaran hasil pertanian kepada fungsi moden iaitu menjadi pusat perindustrian, perkhidmatan dan perniagaan moden turut berlaku di kawasan koridor ini. Selain itu, perubahan turut berlaku dalam sektor pekerjaan iaitu pekerja dalam sektor perindustrian dan perkhidmatan bertambah berbanding sektor primer iaitu pertanian yang merupakan sektor tradisional dan tumpuan pekerjaan mereka adalah di sekitar kawasan Paka dan Kerteh.
Perubahan ini membolehkan peluang pekerjaan yang banyak serta pendapatan masyarakat meningkat hasil daripada penglibatan dalam sektor pekerjaan ini serta aktiviti perniagaan sampingan iaitu perniagaan secara kecil-kecilan. Keadaan ini juga menyebabkan peningkatan peniaga atau pelabur dari luar yang terlibat dalam aktiviti perniagaan dan perkhidmatan.
Tetapi pada masa yang sama keterlibatan masyarakat melayu dikawasan tersebut dalam aktiviti perniagaan moden masih besar jurangnya, ini kerana masalah asas seperti ketiadaan modal, kurang berani mengambil risiko dan ketidaksediaan untuk meneroka peluang baru menyebabkan pelabur dari luar melibatkan diri dalam sektor perindustrian dan perniagaan di kawasan tersebut. Secara kesimpulanya, proses perindustrian yang berlaku di koridor ini telah mengubah sektor pekerjaan daripada tradisional iaitu pertanian kepada moden iaitu perindustrian dan perkhidmatan.
Thanks to Cik Zainab n Dr. Malina
